กำเนิดเสียงดนตรี

กำเนิดเสียงดนตรี

อ่านเจอบทความนี้ คิดว่าน่าจะเป็นประโยชน์เลย Copy มาไว้ใน blog นี้ เขียนโดย

                                                                 ไพศาล  อินทวงศ์

         

          คำถามที่ถามว่า  เสียงดนตรีทั้ง  7  เสียง คือ  โด  เร  มี  ฟา  ซอล  ลา  ที   เกิดขึ้นได้อย่างไร  และมีที่มา เช่นไร     คงต้องขอเล่าเป็นพื้นฐานดังนี้ว่า   เรื่องราวของเสียงนี้  เป็นเรื่องของศิลปศาสตร์   ที่จำต้องทำความเข้าใจโดยกำหนดให้หูของคนเราเป็นเครื่องวัด   เมื่อให้หูเป็นเครื่องกำหนดแล้ว  ก็ถือว่าเป็นการเริ่มต้นแห่งดนตรีที่ให้เสียงทั้งหลายที่เข้ามากระทบนั้น  ประสานและเปรียบเทียบความแตกต่างของระยะถี่ห่างของเสียง   ทำให้หูของคนเราสามารถฟังเสียงต่างๆเป็นทำนอง (MELODY)  และลีลา (MOVEMENT)  ได้     เนื่องจากเสียงดนตรีในสมัยโบราณนั้น  จะเป็นทำนองเพลงสั้นๆและมีระดับเสียงสูงต่ำต่างกันน้อยมาก  ฟังดูคล้ายๆกับว่าระดับเสียงดนตรีมีระดับคล้ายๆกันตลอด  ยกตัวอย่างเช่น  ทำนองการสวดหรือการขับลำนำ  เราจะได้ยินเสียงทำนองและลีลาเยือกเย็นคล้ายๆกัน  ดังนี้เป็นต้น

           เนื่องจากมนุษย์มีความใกล้ชิดและผูกพันกับสัตว์ต่างๆ  ทั้งที่เป็นสัตว์จตุบาท (สี่เท้า) และสัตว์ทวิบาท

(สองเท้า)   ในคัมภีร์วชิรสารัตถสังคหะ  ซึ่งเป็นคัมภีร์ใบลาน  จารึกไว้เป็นภาษาขอม   กำหนดที่มาของเสียงดนตรีให้มีระดับสูงต่ำเป็น  7 เสียง  และมีตัวแทนจากสัตว์  7  ชนิดจากเสียงต่ำไปหาเสียงสูงดังนี้  คือ  นกยูง  โค  แพะ  นกกระเรียน  นกกาเหว่า  ม้า  และ ช้าง  ดังนี้

           เสียงร้องของนกยูง   ถือเป็นเสียงร้องที่ต่ำสุด  เกิดจากเสียงหกเสียงมารวมกันเป็นเสียงเดียว  เป็นเสียงสุดท้ายคล้ายๆกับคนพูดติดอ่าง  กว่าจะพูดออกมาได้คำหนึ่งก็ติดตะกุกตะกักอยู่หลายครั้ง  ดังตัวอย่างเสียงร้องของนำยูงที่อยู่ในเนื้อเพลงเขมรไทรโยค  เที่ยวกลับท่อนสอง  ว่าดังนี้  “….เสียงนกยูงทอง  มันร้องโด่งดัง  หูเราฟังมันดังกระโต้งห่ง  มันดัง  ก้อก (1) ก้อก (2) ก้อก (3) ก้อก (4) กระ(5)โต้ง(6) ห่ง    จะเห็นว่าเสียง ห่งเป็นเสียงสุดท้ายที่เกิดจากเสียงหกเสียง   กว่าจะร้องออกมาได้  ก็ต้องก้อกๆเสียก่อน   เสียงห่งนี้  กำหนดให้เป็นเสียงระดับต่ำที่สุด  ในบรรดาเสียงทั้ง 7 เสียงตรงกับ เสียง โด  เหตุที่นำเอาเสียงร้องของนกยูงมาเป็นหลัก  ก็เพราะว่า  นกยูงเป็นนกขนาดใหญ่  มีขนงดงามเป็นสีเหลื่อม  ขนหางเป็นแวว  ในศาสนาพราหมณ์นับถือนกยูงว่าเป็นพาหนะทรงของพระสรัสวดี  เจ้าแม่แห่งการดนตรีและขับร้อง  จึงกำหนดให้เสียงร้องของนกยูงเป็นเสียงแรก และนับเป็นเสียงที่สำคัญที่สุด  ในบรรดาเสียงดนตรีทั้ง  7  เสียง  คือเสียง  โด

            เสียงที่สอง  ได้กำหนดให้เสียงร้องของโค  เป็นหลักประจำเสียงซึ่งตรงกับเสียง เร   ด้วยเหตุผลที่ว่า  โคเป็นสัตว์ที่มีความใกล้ชิดกับมนุษย์มาแต่บรรพกาล   นอกจากใช้แรงงานแล้ว  น้ำนมโคยังเป็นอาหารที่จำเป็นสำหรับมนุษย์อีกด้วย   ในทางพระพุทธศาสนาได้กล่าวไว้ในมงคลสูตร  ถึงเรื่องโคนันทวิศาล   ส่วนทางศาสนาพราหมณ์นั้น   ได้เทิดทูนโคและมีความเชื่อว่า   โคเป็นสัตว์ศักดิ์สิทธิ์ใครจะฆ่าไม่ได้  และยังถือว่าโคเป็นพาหนะประจำพระองค์ของพระอิศวรอีกด้วย   ซึ่งถือกันว่า  โคของพระอิศวรนี้นับเป็นเทวดาองค์หนึ่งที่ชื่อว่า “พระนนทิ”เมื่อพระอิศวรจะเสด็จไปที่ใด   พระนนทิจะแปลงกายเป็นโคเผือกให้พระอิศวรทรงไป  พระนนทินี้เป็นใหญ่สุดในเทพบริวารของพระอิศวร   ในพิธีพราหมณ์นั้น  ได้กำหนดให้ใช้มูลโคเจิมหน้าผากเพื่อเป็นสิริมงคล   จะเห็นว่าในพิธีใหว้ครูโขน  ละคอนเมื่อครั้งรัชกาลที่ 4  ในหมายรับสั่งให้กรมนานำมูลโคมากระทงหนึ่ง  สำหรับประกอบพิธีนี้ด้วย   ด้วยเหตุผลดังข้างต้นจึงกำหนดให้เสียงร้องของวัวตัวผู้  เป็นเสียงดนตรีเสียงที่สอง  คือเสียง เร

           เสียงที่สามคือเสียงมี  โดยมีเสียงร้องของแพะเป็นสัญญลักษณ์ประจำเสียง   ในสมัยพุทธกาลแคว้นคันธาระ    เป็นแคว้นใหญ่ในชมพูทวีป  มีเมืองหลวงชื่อ  ตักกสิลาซึ่งเป็นเมืองที่มีชื่อเสียงในฐานะนครแห่งวิทยาการพวกกษัตริย์  พราหมณ์   จะส่งบุตรหลานของตนมาศึกษาเล่าเรียนที่เมืองตักกะสิลาแห่งนี้   เช่น  องคุลิมาน หมอชีวกโกมารภัฎ  พระเจ้าพิมพิสาร  ก็สำเร็จการศึกษาจากเมืองตักกะสิลาแห่งนี้   เนื่องจากสำเนียงพูดของคนในแคว้นนี้   มีเสียงเล็กแหลมคล้ายเสียงของแพะ    จึงได้นำแบบอย่างสำเนียงพูดที่แหบและเล็กแหลมคล้ายเสียงแพะนี้  กำหนดเป็นเสียงดนตรีเสียงที่สามคือ เสียงมี  ด้วยพิจารณาเห็นว่า  นมแพะเป็นอาหารที่เป็นประโยชน์เช่นเดียวกับนมโค  บุคคลที่อยู่ในวรรณะแพศย์ได้ใช้หนังแพะเป็นเครื่องนุ่งห่ม  และแสดงวรรณะของตนนั่นเอง

              เสียงที่สี่คือเสียงฟา   กำหนดให้เป็นเสียงร้องของนกกระเรียน  และเป็นเสียงกลางระหว่างเสียงทั้ง 7 เสียง   โดยถือว่า  นกกระเรียนเป็นนกมงคล   เช่นชนชาติจีนและชนชาติญี่ปุ่น  จะเลี้ยงนกกระเรียนไว้ในสวน  แม้ว่าหากไม่สามารถหานกกระเรียนมาเลี้ยงได้   ก็จะหล่อรูปนกกระเรียนไว้ในบ้านของตนอีกด้วย  นกกระเรียนนั้น  นานๆจึงจะร้องสักครั้งไม่ร้องพร่ำเพรื่อเหมือนนกทั่วๆไป    ซึ่งเจ้าฟ้าธรรมาธิเบศร์ได้เขียนเป็นโคลงกล่าวถึงเสียงร้องของนกกระเรียนไว้ดังนี้

               “  นกกระเรียนเวียนว่อนน้ำ                  เล็งแล

                   ลงย่องร้อง แกร๋ แกร๋                        แจ่มจ้า “

          จึงได้กำหนดให้เสียงร้องของนกกระเรียนเป็นเสียง ฟา

               เสียงที่ห้าคือเสียงซอล   กำหนดให้เป็นเสียงร้องของนกกาเหว่า  โดยเหตุที่ถือว่า  นกกาเหว่านั้นได้ชื่อว่ามีเสียงที่ไพเราะ  มีความถี่ของเสียงคงที่สม่ำเสมอ  ไม่สูงไม่ต่ำ  ไม่ว่าจะอยู่ในระยะใกล้หรือระยะไกล    ผิดกับนกชนิดอื่นๆ  ในบทเห่เรือของเจ้าฟ้าธรรมาธิเบศร์ได้กล่าวถึงเสียงร้องของนกกาเหว่า (ดุเหว่า) ไว้ดังนี้

                   “  ดุเหว่าเจ้าจับร้อง                สนั่นก้องซ้องเสียงหวาน

                   ไพเราะเพราะกังวาล               ปานเสียงน้องร้องสั่งชาย “

          ด้วยเหตุที่เสียงร้องของนกกาเหว่ามีความไพเราะมาก   จึงได้กำหนดให้เสียงที่ห้า คือเสียงซอล  เป็นเสียงร้องของนกกาเหว่า  ดังกล่าวแล้ว

                  เสียงที่หกคือเสียงลา   กำหนดให้เป็นเสียงร้องของม้า    เนื่องจากเสียงลานี้  เป็นเสียงที่ขึ้นนาสิก  อยู่ในระดับเสียงที่ค่อนข้างสูง เหมือนเสียงม้าร้อง   เหตุที่กำหนดเอาเสียงม้าร้องก็เพราะว่า   นับตั้งแต่โบราณมามนุษย์เราคุ้นเคยอยู่กับม้าเป็นอันมาก   ในศาสนาพารหมณ์  ฮินดู  หรือแม้แต่ในพุทธประวัติเมื่อเจ้าชาย

สิทธัตถะเสด็จออกบวช   ก็ทรงม้าที่ชื่อว่า  กัณฐกอัศวราช  ออกจากเมืองและเป็นม้าสหชาติของพระองค์อีกด้วย  จึงได้กำหนดให้เสียงร้องของม้าเป็นเสียงที่หก  คือเสียงลา

                   เสียงที่เจ็ดคือเสียงที   กำหนดให้เป็นเสียงร้องของช้าง   ซี่งนับเป็นเสียงที่สูงที่สุด   เสียงที่ออกมาจะต้องเปล่งออกให้เต็มเสียง  เนื่องจากช้างเป็นสัตว์ที่ทำคุณประโยชน์อย่างมากมายมหาศาล   ทั้งการศึกและการเกษตร  และยังเป็นสัญญลักษณ์ของเทพเจ้าแห่งศิลปทั้งหลายคือ  พระคเณศที่มีเศียรเป็นช้าง   ในคัมภีร์มงคลที่กล่าวถึงพระโพธิสัตว์ได้เสวยชาติเป็นช้างเผือก   ด้วยเหตุผลดังได้กล่าวมานี้   จึงกำหนดให้เสียงร้องของช้างเป็นเสียงที่  7  เสียงดนตรีเสียงสุดท้ายคือเสียง ที

                 การกำเนิดเสียงดนตรีทั้ง  7  เสียงนี้    เสียงของดนตรีไทย  และเสียงของดนตรีสากล  กำหนดให้มี 7  เสียงเท่ากัน   แต่ระดับการวางเสียงผิดกันมาก   เสียงของดนตรีไทยนั้น   เราวางเสียงไว้  7  เสียงเท่ากันหมดไม่มีครึ่งเสียง   ส่วนของดนตรีสากล  ใน  7  เสียง  จะมีเสียงเต็มอยู่  5  เสียง  และเสียงครึ่งอยู่  2  เสียง  คือ

ระหว่างเสียงมีกับเสียงฟา  และระหว่างเสียงทีกับเสียงทีกับเสียงโด    ดังนั้น  การเอาดนตรีฝรั่งมาเล่นปนกับ

ดนตรีไทย   จึงไม่ถูกต้องนัก   เพราะจะทำให้เสียงเพี้ยนกันอยู่   แม้ว่าตอนต้นและตอนปลายของมาตราเสียงจะเท่ากันก็ตาม  แต่ระดับเสียงภายในมาตราทั้งสองนี้    ไม่มีวันจะเท่ากันได้เลย